De Seizoenentafel

De seizoenentafel is een plek in huis waar men de kringloop van het jaar volgen kan. Dat wat buiten gebeurd in de natuur kan binnen tot uitdrukking gebracht worden. Alle figuren op de seizoenentafel verwijzen als beeld naar het wezenlijke in de natuur. De seizoenentafel biedt je de mogelijkheid steeds meer mee te leven met het ritme van de verschillende jaargetij den zoals de lente-midzomer, de herst, de winter. Door het bewust beleven van het jaarritme ontstaat er een innerlijke zekerheid. Vooral jonge kinderen kunnen zich nog moeilijk voortellen wat er in de natuur plaatsvindt. Toch kennen ze onbewust de wetten van de natuur. Door op de seizoenentafel in kleuren en beelden de omgeving van buiten naar binnen te brengen, roepen we iets in hen wakker dat niet eenvoudig in woorden uit te drukken valt. We zien bij de kinderen de vreugde van de herkenning. Wat grotere kinderen gaan zelf er op uit in de natuur en brengen dan mooie dingen mee voor de seizoentafel. Grotere kinderen en volwassenen versieren de seizoenentafel (ook wel jaartafel genoemd) veel liever met een mooie steen of een reproduktie. Terwijl kleinere kindjes graag popjes van vilt, bloemetjes, mooie takjes, een kleed aangepast aan het seizoen willen zien.
Het is goed voor een dergelijke tafel een vaste plek in het huis te kiezen. Dit geeft de kinderen houvast. Het is echter niet de bedoeling dat de kinderen de tafel in hun dagelijkse spel betrekken. Een kleine tafel, een kastje, een stronk, een kist of een speciaal daarvoor gemaakte brede plank zijn geschikt om als seizoenentafel gebruikt te worden.Hoe kleed je nu zo'n seizoenentafel aan?
De basisaankleding kan worden gevormd door soepel vallende lappen zoals velours, flanel, zijde. Hoe groot, strak of ruim geplooid de lap is, hangt van je eigen voorkeur en mogelijkheden af. De kleuren van de ondergrond en achtergrond zijn heel belangrijk. Deze drukken de stemming van het seizoen uit. Verzamelde stenen, stronken, vaasjes, popjes blaadjes, kaarsje zijn o.m. geschikt bij het inrichten van de seizoenentafel. Verse bloemen in de juiste kleurencombinatie aangepast aan het jaargetijde zijn onmisbaar op de seizoenentafel.
De seizoenentafel vormt tevens een goede aanvulling voor het vieren en beleven van de jaarfeesten in een bepaald jaargetijde. Hoe kan de seizoenentafel er nu in het herfsttijd uit zien? De zomer is voorbij. Er wordt nu gekeken wat de oogst heeft opgeleverd. Dit kan men op de seizoenentafel uitdrukken door vruchten en zaden neer te leggen. Het roze van het voorjaar gaat via dieprood naar bruin. De natuur sterft. De mens moet zich nu staande houden. Hij is aangewezen op zichzelf. Hij heeft moed nodig om innerlijk niet mee te gaan in de verwelkende, stervende krachten. Dit uit zich in die twee polariteiten goed/kwaad; licht/duisternis. Hij moet de strijd aangaan tegen de hebzucht, zelfzucht (drakerigheden). Om deze moed te versterken vieren wij op 29 September het Michaelsfeest. De aartsengel Michael is altijd afgebeeld op prenten, strijdende met een draak. Naast alle mooie paddestoeltjes, kalebassen, kastanjes, beukentakjes kan men een draak neerleggen bijv. gemaakt van stekelige bolsters, dit ev. afgewisseld met een mooie prent van Michael.
Verder gaan de herfst in, vieren wij op 11 november Sint Maarten. 'Hij die zijn mantel deelde met een bedelaar'. Kinderen trekken dan zingend langs de deuren met zelfgemaakte lampions van uitgeholde pompoenen of knollen etc. en ontvangen dan fruit of wat snoepjes. De mensen maken dan hetzelfde gebaar als Sint Maarten en schenken een deel van hun oogst. Naderhand kunnen de lampions op de seizoenentafel geplaatst worden en als lichtje dienen om zo het beeld van Sint Maarten innerlijk mee te dragen.
Vijf december vieren het Sint Nicolaasfeest. 'Wie zoet is krijgt lekkers, wie stout is de roe'. Nog eens een manier om naar elkaar tekorten te kijken. Voor het jonge kind kunnen we het Sint Nicolaasfeest goed uitdrukken samen met een paar Pieten die hem helpen op de seizoenentafel.
Geleidelijk aan neemt de herfst ons mee de Adventstijd in, de voorbereidingstijd voor Kerstmis. Advent betekent ‘dat wat komt'. Atwachten tot de ontmoeting plaatsvindt. De seizoenentafel kan dan helemaal leeg gemaakt worden. Slecht een blauw kleed geeft aan dat er iets komende is. Tijdens de adventsweken kunnen wij de aarde a.h.w. weer opnieuw opbouwen op de seizoenentafel. De eerste week leggen wij een paar mooie steentjes neer. De tweede week plaatsen we wat mos en een klein bloeiend plantje op de tafel. De derde week zijn de dieren aan de beurt, de ezel, de os, de schapen. De vierde week plaatsen wij de herders op het veld. Maria en Jozef zijn op weg naar de stal. Vaak worden zij ergens in de kamer gezet en de kinderen zorgen er wel voor dat ze op de juiste dag de stal bereiken. Hoog boven in het lichte blauwe hemelgewelf op de seizoenentafel kan men een Engel plaatsen die het 'Kind' brengt. Uiteraard zakt de Engel iedere dag wat lager. Dan kan de stal gezet worden, ongeveer midden december. De advent heeft ons de stilte en de hoop geboden. Nu kan de verwachting vervuld worden. Naast de blauwe kleur van de hoop en verwachting kan nu het rood van het levende toegevoegd worden. De beide kleuren komen ook weer terug in het kleed van Maria.
Na de Kerst komt de Wintertafel. De grondkleuren zijn dan wit-zilverachtig. Koning Winter staat centraal. Voor de kinderen drukt men dat ook uit door een echter Koning Winter neer te zetten op de seizoenentafel met een vrouwtje Dooi.
We komen de winter uit en gaan het voorjaar in. De aardkleur is bruin met wat rood. Aangezien de Lente nog niet helemaal doorgebroken is, kan Moeder Aarde samen met haar wortelkindjes op de seizoenentafel neergezet worden. Tesamen werken zij aan het laten groeien en bloeien van planten, bloemen, boomknoppen etc. Dan als alles kiemend en wel boven komt, nieuw jong leven, is de Lente in het land. Dit is het jaargetijde van de opstanding. De basiskleuren op de seizoenentafel zijn groen, geel en rozerood. Vaak wordt de seizoenentafel versierd met een ware Lente-fee; voor de kinderen is dit zeer herkenbaar. Verder kan de seizoenentafel aangevuld worden met allerlei gekleurde vilten bloemen, boomknopjes, vunders, bijen.
Pasen is het opstandingsfeest in dit jaargetijde. In de natuur heerst er volop nieuw leven, dartelende lammetjes, in alle bomen ontstaan de knoppen. Een zachte lentezon belicht de natuur. Op de seizoenentafel kunnen gele frisse bloemen, paashazen, kuiken, gekleurde eieren, een kaars, tezamen met een mooie kaart of prent waarop de opstanding waarneembaar is.
Dan naderen wij in juni het Pinksterfeest. Het is het feest van de toekomst. Het Pinksterfeest, niet zozeer een feest van de scheppende aardekrachten, maar van de menselijke geest, die op aarde op weg is naar de Goddelijke geest. De mens moet zelf aan het werk in alle vrijheid. De natuur lokt ons ook meer en meer naar buiten. De seizoenentafel wordt versierd met bv. zelfgemaakte bloemen van papier, drnfjes, een kaarsje.
Overgaande na enkele weken in het zomerseizoen met daarin het jaarfeest van St. Jan (Johannesfeest), beleven wij de zon op het hoogtepunt, 21 juni. De aarde heeft uitgeademd. Aarde en kosmos zijn een. Het St. Jansfeest wordt gevierd; de mens kan in deze tijd weer tot nieuwe ideeen, gedachten, tot inkeer komen. 'Hij moet groeien, ik moet afnemen'.
De zon trekt ons naar buiten. Alles in de natuur staat volop in bloei, bij en zwermen, vlinders zijn een en al beweeglijkheid buiten. De seizoenentafel heef als basiskleur groen en hemelsblauw. Bijen en korfjes zelfgemaakt, overal natuurelfjes, met eventueel gemengde zomers bloemen. Als het werkelijk hoogzomer is, is het rustig op de seizoenentafel. Alles speelt zich buiten af. ledereen trekt erop uit en neemt van buiten iets mee. Een geel kleed als basis. Schelpjes, stokjes, bloemen ziet men dan vaak op de seizoenentafel.
De seizoenentafel wordt niet alleen thuis gebruikt. In elke klas van de Vrije School zie je wel een seizoenentafel. Dit begint al bij de peutergroep en gaat door tot de hogere klassen. Je ziet ook ware verandering op de seizoenentafel van klas tot klas als het goed is. De seizoenentafel groeit als het ware mee met de ontwikkeling van het kind. Zo zegt Will de Waal, peuterleidster van 'de Karbonkel' het volgende over haar seizoenentafel in de peuterspeelzaal: "Het hele jaar door zijn we op de peuterspeelzaal met feesten bezig; feesten die voorbereid worden. leder j aargetij de heeft zijn eigen karakter, zijn eigen sfeer en stemming. Elke ochtend openen we met de peuters rond de jaartafel. Er is altijd wel een kind die iets meebrengt en dit wordt dan vol ontzag neergelegd. Kabouter Langbaard heeft daar ook zijn vaste plekje en maakt een praatje met de kinderen. Rondom de jaartafel worden liedjes gezongen, spelletjes gespeeld en verhaaltjes verteld. De jaartafel speelt zeker voor de jongste kinderen een zeer belangrijke rol in het beleven van de samenhang van aardse en kosmische krachten."
Hopenlijk draagt dit artikel bij uw seizoenentafel levendiger en sfeervoller te maken.

Josha Coxon

terug naar Artikelen per categorie